بزرگترین خطر براى انسان آن است که از گناهان خود غافل شود

از حکمتهاى امام صادق «علیهالسلام»: إذا رأیتم العبد یتفقد الذنوب من الناس ناسیاً لذنبه فاعلموا أنه قد مکربه.

(تحف العقول صفحه 364 (

اگر کسى همواره بهدنبال کشف عیوب مردم بوده و گناهان آنان را تفحص نماید اما گناهان و خطاهاى خود رافراموش کند، چنین انسانى دچار مکر و فریب شده و به وادى خطرناکى دچار شدهاست.

زیرا بزرگترین خطر براى انسان آن است که از گناهان خود غافل شود چون اینامر موجب مى‏گردد که در صدد اصلاح خود برنیاید و چنین فردى فریب خورده است.

*******************************************************************

اگر کسى به زیور علم و دانش آراسته نباشد نمى‏توان او را خوشبخت و سعادتمند دانست 

از حکمتهاى امام صادق «علیه السلام»: لاینبغى لمن لم یکن عالماً أن یعدّ سعیداً، ولا لمن لم یکن ودوداً أن یعدّ حمیداً، ولا لمن لم یکن صبوراً أن یعدّ کاملاً، ولا لمن لا یتقى ملامة العلماء وذمّهم أن یرجى له خیر الدنیا والآخرة، وینبغى للعاقل أن یکون صدوقاً لیؤمن على حدیثه وشکوراً لیستوجب الزیادة. (تحف العقول صفحه 364)

 از دیدگاه اسلام،ارزش علم و دانش تا آنجا است که مى‏فرماید اگر کسى به زیور علم و دانش آراسته نباشدنمى‏توان او را خوشبخت و سعادتمند دانست.

البته همه علومِ سودمند منزلت والایىدارند لکن بدیهى است که اگر ملاک سعادت را علم بدانیم طبعاً همه علوم در یک پایهنیستند بلکه هر علمى که بیشتر عامل سعادت و خوشبختى براى فرد و جامعه باشد ارزشبیشترى دارد.

و کسى که طبیعت دوستى و مهربانى ندارد و همیشه و با همه کس سر جنگو دشمنى دارد انسان پسندیده‏اى نیست. و کسى که صبر و بردبارى و پایدارى نداردسزاوار نیست که انسان کاملى شمرده شود، زیرا صبر اولین منزل کمال است. کسى که صبرندارد با برخورد به اولین مشکل از پاى مى‏نشیند و در نتیجه در هیچ زمینه‏اىنمى‏تواند به سرمنزلِ کمال برسد. و کسى که از ملامت و مذمّت عالمان و دانشمندانباکى ندارد، براى او امید نیکبختى در دنیا و آخرت نیست.

 *******************************************************************

خشیت و ترس از خدا، ناشى از علم وآگاهى است

از حکمتهاى امام صادق «علیهالسلام»:

کَفى بخشیة الله علماً. وکفى بالاغترارِ به جهلاً ) .تحف العقول صفحه 364(

  خشیت و ترس از خدا،ناشى از علم و آگاهى است؛ زیرا کسى که اجمالاْ بداند خداوند، چه قدر به او نعمتداده و چه حق عظیمى به گردن او دارد و نیز گوشه‏اى از عظمت نامتناهى الهى را درککند و به عدل او در بین مخلوقاتش آگاه باشد و آنگاه کوتاهى‏ها و تقصیرات و جرائم وانحرافات و سرکشى‏هاى خود را در نظر گیرد، طبعاْ خوف الهى در دلش جاى گزین میشود.

 نقطه‏ى مقابل خشیت، اغترار و فریب‏خوردگى است یعنى انسان خاطر جمع باشد کهوظائفش را انجام داده و خدا دیگر با او کارى ندارد با این که امام سجاد(علیهالسلام) مى‏فرماید: اما انت فاهل ان لایغتربک الصدیقون، و این غرور و فریفتگى، ناشىاز جهل و ناآگاهى است.

******************************************************************

من مواعظ النبی صلى الله علیه وآله وسلّم:
خیارکم أحسنکم أخلاقاً، الذین یَألفون ویُؤلفون . (تحف العقول صفحه 45)
بهترین شما، کسانى هستند که برخوردشان با مردم، از همه بهتر است. چهره‏اى گشاده دارند که مردم رغبت مى‏کنند با آنان انس و الفت بگیرند.
معناىروایت، این نیست که اگر کسى پاى‏بندِ عمل به تکلیف شرعى نیست ولى خوش‏برخورد است برکسى که وظائف دینى خود را انجام مى‏دهد ولى گشاده‏رو نیست، ترجیح دارد.
بلکه مراد این است فرد مؤمنى که وظائف خود را انجام مى‏دهد و حسن خلق هم دارد بر مؤمنى که خوش اخلاق نیست برترى دارد.

******************************************************************

 ورع به معناى پرهیز دو گونه ممکن است

از حکمتهاى امام صادق «علیه السلام»: لحمران بن اعین: واعلم انه لاورع أنفع من تجنّب محارم الله والکفّ عن أذى المؤمنین واغتیابهم، ولاعیش أهنأ من حسن الخلق، ولامال أنفع من القناعة بالیسیر المجزى، ولاجهل أضر من العُجب   . تحف العقول صفحه 359

ورع به معناى پرهیز که در روایات ما زیاد آمده است دو گونه ممکن است باشد: یکى پرهیز از محرّمات الهى و دیگرى ورع از امور حلال (زهد) که گرچه این نوع مطلوب است لکن ورعى که مهم می ‏باشد همان قسم اول است.
زندگى در سایه حسن خلق از همه چیز گواراتر است. تنگ نظرى، حسد، کینه ، بدبینى، زندگى را تلخ مى‏کند؛ هرچند انسان از مواهب و نعمت مادى فراوان برخوردار باشد.
و عجب (خود شگفتى) که انسان بیش از اندازه خودش را قبول داشته باشد از همه‏ ى جهل‏ ها بالاتر است. زیرا انسان ممکن است بعضى از مظاهر جهل را از مجراى عادى برطرف کند اما خود شگفتى مانع دیدن عیوب است و کسى که عیوب خود را نمی ‏بیند در نتیجه خود را اصلاح نکرده و سرانجام به هلاکت می ‏افتد.

از احادیث منتخب رهبر معظم انقلاب «دام ظله» در شروع درس خارج