سوال :هنگام تلاوت قرآن چه آدابی را رعایت کنیم تا بیشترین بهره را ببریم؟ آیا خواندن ترجمه فارسی قرآن هم ثواب دارد؟
پاسخ :برای تلاوت قرآن, آداب خاصّی هست که به بعضی از آنها با استفاده از آیات و روایات اشاره می شود:
 1. در حال طهارت و با وضو به تلاوت قرآن بپردازید.
 2. در حالی که مسواک کرده اید قرآن را تلاوت کنید.
 3. با صوت زیبا تلاوت کنید.
 4. با جَهر متوسّط بخوانید  نه با صدای آهسته باشد و نه با صدای بسیار بلند.
 5. در حال تلاوت, با اَدَب و با طمأنینه و رو به قبله باشید  چه نشسته و چه ایستاده و اگر نشسته می خوانید, تکیه نکنید.
 6. از روی  مصحف  تلاوت کنید, که نگاه در  مصحف  و تلاوت از روی آن آثار خاصّی دارد اگرچه آیات را حفظ باشید.
 در روایتی از رسول اکرم )صلی الله علیه وآله( نقل شده است:  لیس شی ء أشدّ علی الشّیطان من القرائة فی المحصف نظراً 1   چیزی برای شیطان سخت تر و کوبنده تر از تلاوت قرآن نیست, آن هم از روی مصحف و با نگاه کردن در آن .
 7. قبل از شروع بگویید:  أستعیذ باللَّه السّمیع العلیم من الشّیطان الرّجیم    به خداوند شنوا و دانا, از شیطان رانده شده پناه می برم  و یا بگویید:  أعوذ باللَّه السّمیع العلیم من الشّیطان الرّجیم  و بعد بگویید:  بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم . سپس تلاوت را شروع کنید, تا با عنایت خدای متعال از دخالت های شیطانی در نفس خود محفوظ بمانید.
 قرآن می فرماید:  فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلی  رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ    وقتی قرآن را تلاوت می کنی, پناه ببر به خدای متعال از شیطان مطرود. البته شیطان را بر آنانی که ایمان آورده و به پروردگارشان توکل می کنند, تسلّط و سیطره ای نیست .2
 8. ترتیل را مراعات کنید  قرآن, خطاب به رسول اکرم )صلی الله علیه وآله( می فرماید:  ورتّل القرآن ترتیلا 3   و قرآن را با ترتیل مناسب آن بخوان .
 امام موسی بن جعفر از پدران بزرگوار خود نقل می کند: از رسول اکرم )صلی الله علیه وآله( در خصوص آیه  ورتل القرآن ترتیلا  سؤال شد و آن حضرت در توضیح و تفسیر آیه فرمود:  بیّنه تبیاناً و لاتنثره نثر الرّمل, و لا تهذّه هذا الشعر, قفو عند عجائبه, و حرّکوا به القلوب, و لا یکون همّ أحدکم آخر السّورة 4   قرآن را روشن و واضح تلاوت کن و حروف و کلمات آن را جدا از هم و پراکنده مساز, مانند پراکنده ساختن دانه های ریگ از یکدیگر, و آن را سریع و تند تلاوت نکن, همانند تند خواندن شعر. وقتی به عجایب قرآن می رسید, توقف کنید و به تدبّر و تأمّل بپردازید و با تلاوت آن دل ها را به حرکت آورید و با شتاب و بی تأمّل نخوانید  به نحوی که بخواهید زود به آخر سوره برسید .
 9. به هنگام تلاوت قرآن, به چیز دیگری فکر نکنید و متوجه آیات قرآن باشید.
 01. در آیات قرآن تدّبر کنید که در این صورت, از انوار, هدایت ها, حقایق, معارف و دقایق و اسرار قرآن کریم, به اندازه خود بهره مند خواهید شد.
 تلاوتی که در آن تدبّر نباشد, آن طور که شایسته است, فایده ای نخواهد داشت. البته این بدان معنا نیست که اگر کسی اهل تدبّر نباشد و یا معانی آیات را حتّی در حدّ ترجمه نداند, از تلاوت قرآن بهره ای نخواهد برد! چنین کسی هم با مراعات قسمتی از آداب تلاوت, بهره خود را خواهد برد.
 11. حقّ آیات را مراعات کنید  به این معنا که به هنگام تلاوت قرآن, وقتی از رحمت و بهشت یاد می شود, خود را از آن رحمت محروم نبینید و وقتی به آیات عذاب و آتش و سخط و غضب می رسید, بترسید و به خدای متعال پناه ببرید که از اهل عذاب و آتش نباشید و مشمول سخط و غضب نگردید. وقتی به آیات تکبیر, تعظیم, تسبیح و تحمید می رسید, به تکبیر, تعظیم, تسبیح و تحمید حقّ بپردازید. هنگامی که به آیات استغفار و طلب عفو و بخشش می رسید, استغفار کنید و طلب عفو و مغفرت نمایید. آنجایی که به ذکر صالحان می رسید, از خدا بخواهید شما را نیز از آنان و در جمع آنان قرار دهد و آن گاه که به ذکر اهل طغیان و غفلت می رسید, از خدا بخواهید که شما را از ورود به جمع آنان حفظ کند.
 امام صادق )علیه السلام( فرمود:  اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنّة فاسأل اللَّه الجنّة, و اذا مررت بآیة فیها ذکر النّار فتعوّذ باللَّه من النّار 5   به هنگام تلاوت قرآن وقتی به آیه ای رسیدی که در آن ذکر بهشت شده است, از خدا بهشت را بخواه, و وقتی به آیه ای رسیدی که در آن ذکر آتش به میان آمده است, به خدا پناه ببر از آتش .
 در پایان تذکر این نکته بایسته است که هر چه می توانید در تلاوت قرآن و مراعات آداب آن, جدّیّت داشته باشید و این امر را مهم بشمارید و بدانید که هر چه در تلاوت قرآن بکوشید و با آن وحدت یابید  به همان اندازه به  حقیقت نوری قرآن  نزدیک شده و در نتیجه  حقیقت نوری خود  را خواهید یافت  زیرا  حقیقت نوری انسان  از  حقیقت نوری قرآن  و مرتبه ای از مراتب آن است و این سرّ برای اهل آن معلوم و از نا اهلان محجوب است.
  حقیقت قرآن  تجلّیات حقّ است که در ورای این الفاظ و مفاهیم ظاهری بوده و در کتاب مکنون و نزد حضرت محبوب است:  وَ إِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ 6   و همانا که آن در کتاب اصلی به نزد ما سخت والا و پر حکمت است . در عین حال, با همین الفاظ و مفاهیم, ظاهر و متجلّی است.
 آن که از  حقیقت قرآن  دور مانده, از  حقیقت خود  دور گشته و از حضرت محبوب, محجوب مانده است.
 اما اصرار بر تلاوت قرآن به زبان عربی, دلایل متعددی دارد, از جمله:
 1. ایجاد زبانی مشترک در میان همه پیروان و در واقع فراهم سازی نوعی وحدت و پیوند بین الملل دینی, باعث تأکید بر قرائت و حفظ زبان عربی شده است.
 2. روح و محتوای هر پیام و سخنی در قالب زبان خاص خود, عمیق تر درک می شود تا زمانی که به زبان های دیگر برگردانده شود و قرآن که دارای مضامین بسیار بلند و عالی است, هرگز قابل ترجمه دقیق و کامل به هیچ زبانی نیست. فرق بین قرآن و ترجمه هایش, همان فرق بین کتاب الهی و بشری است.
 بنا بر آنچه گفته شد, تلاش و همت ما باید بر آن باشد که تلاوت قرآن را به زبان عربی پیگیری کنیم و هر چه بیشتر با ترجمه آن آشنا شویم. حتی اگر کمتر بخوانیم  بهره ما بیشتر خواهد بود و کم کم تسلط ما بیشتر خواهد شد.

 
 -------------------------------------------
 پی نوشت ها:
 

 1( بحارالانوار, ج 29, ص 202.
 2 نحل )61(, آیه 89.
 3 مزمل )37(, آیه 3.
 4 بحارالانوار, ج 29, ص 512.
 5 بحارالانوار, ج 29, ص 612.
 6 زخرف )34(, آیه 4.