سوال :در باب عدل الهی گفته می شود که زنازاده از نظر آیات و ادله مستند, نمی تواند به رستگاری برسد و به طور کلی زمینه در او به گونه ای است که به طرف گناه تمایل بیشتری دارد. حال بر اساس عدل خداوندی, چرا یک فرد زنازاده - که خودش در امر زنا هیچ دخالتی نداشته - باید این گونه باشد؟
پاسخ :نخست باید دانست در اعمال انسان سه عامل مهم نقش دارد:
 1. عوامل وراثتی و ژنتیکی ,
 2. عوامل محیطی,
 3. اختیار و انتخاب.
 سه امر یاد شده, از عوامل متغیر هستند که هیچ گاه شرایط مساوی را برای افراد انسان ها به وجود نمی آورند و این تفاوت ها از زیبایی های آفرینش و بر اساس  حکمت  خداوند است.
 اما  عدالت  خدا بر این اساس است که از هر کس با توجه به شرایط محیط و عوامل ژنتیکی و امکاناتی که در اختیار دارد, بازخواست کند  لذا شدت و یا تخفیف عذاب و یا پاداش او نیز با ملاحظه هر سه عامل است.
 به طور مثال در روایت آمده که خداوند, هفتاد خطا را بر جاهل می آمرزد که یکی از آنها را بر عالم نمی آمرزد. بنابراین تأثیر عوامل غیر اختیاری در روحیات و اعمال و کنش های انسان ها, امری مسلّم و تردید ناپذیر است  لیکن این گونه امور هرگز سلب کننده اختیار و آزادی اراده انسانی نیستند و از طرف دیگر نمی توانند فطرت پاک الهی آدمی را - که اورا به سوی خدا و فضایل و پاکی ها فرا می خواند - از بین ببرند.
 نقش عوامل محیطی یا وراثتی یاد شده, ایجاد زمینه گرایش به سوی بعضی از رذالت ها و منکرات است. بنابراین تفاوت یک انسان حرام زاده یا فردی که در محیط تربیتی فاسدی تولد و رشد می یابد, با فرد حلال زاده یا کسی که در محیط سالم تولد و رشد یافته, آن است که در وی زمینه گرایش به کژی ها و آلودگی ها بیشتر است  ولی این زمینه هرگز توانایی و اراده اصلاح را از او سلب نمی کند و همین انسان بر حسب فطرت الهی میل به سوی نیکی ها و ارزش های متعالی نیز دارد. بنابراین می تواند مانند هر کس دیگر به سمت ارزش ها و فضایل حرکت کند.
 در طول تاریخ نیز بسیاری از انسان هایی که در محیط سالم رشد کرده اند, به سوی انحرافات گرویده و در مقابل افرادی در محیط های فاسد علیه تمایلات نفسانی پست خود قیام کرده و به اصلاح گراییده اند. از طرف دیگر عذاب و پاداش الهی, نسبت به همه انسان ها یکسان نیست  چنان که گفته اند: در قیامت سه کتاب وجود دارد که به حسب آنها پاداش و جزا صورت خواهد گرفت:
 1. پرونده سیئات, 2. پرونده حسنات, 3. پرونده نعمات.
 مقصود از نعمت ها صرفاً آب و نان و ... نیست  بلکه مهم ترین آنها عوامل تربیتی - مانند پیامبران, علما, خانواده خوب, دوستان خوب, شرایط اجتماعی مناسب, قوای ادراکی, شرایط ژنتیک و... - می باشد.
 از اینجا روشن می شود که مسئولیت هر کس در پیشگاه خداوند, متناسب با نعمت هایی است که پروردگار به وی ارزانی داشته و عدالت الهی ایجاب می کند با ملاحظه تمام شرایط و عوامل ارادی و غیر ارادی دخیل در افعال انسان, هر فردی را پاداش و جزا بخشد. آنچه در روایات درباره حرام زادگان و ... آمده, همه برای تذکر و یادآوری وجود همین زمینه ها است و از آنها می توان در امور تربیتی نتایج درخشانی گرفت. بنابراین وجود این عوامل و تأثیر آنها, هیچ تضادی با عدل الهی و پاداش و عذاب اخروی ندارد.