سوال :کسی که سالها مرده است و جسد او هم از بین رفته چرا مردم می روند همانجا که او دفن شده و فاتحه می خوانند و آیا درست است که مرده ها جمعه آزاد هستند؟
پاسخ :در جواب این سؤال به این چند امر توجه بکنید:
1. انسانیت انسان به روح اوست اما بین روح انسان و این بدن که در قبر است ارتباط و پیوندی است و به خاطر این ارتباط و پیوند, بدن مورد توجه روح است و چنین نیست که بین بدن و روح ارتباطی نباشد. پس قبری که بدن در آن است مورد نظر روح است.
2. در آن زمان که انسان زنده است بین روح و بدن ارتباط مخصوصی است, یعنی روح تعلق تدبیری به بدن دارد و تدبیر و اداره بدن در اختیار روح است. به تعبیر دیگر بدن به منزله مرکب روح برای تکامل و سیر معنوی از خاک تا افلاک است. پس از مرگ تعلق تدبیری روح به بدن قطع می شود. اما ارتباط روح و بدن به صورت کاملا منقطع نمی گردد.
3. بدنی که در قبر است و نیز خود قبر یادگار و یادآور روح است و انسان در این محل بهتر می تواند روح مرده را یاد کند. به این خاطر رفتن به قبرستان بهتر است اگرچه فاتحه در خانه نیز رواست و به مرده می رسد. اما براساس روایات هنگام آمدن نزدیکان میت به زیارت او, روح مرده در قبر حاضر می شود و با دیدن آنها شادمان می شود.
4. قبرستان یادآور مرگ است و یاد مرگ از ابزارهای تربیتی است و برای همین به قبرستان رفتن بهتر است وجای دیگر چنین نیست. انسان در قبرستان و دیدن قبور گذشتگان به فانی بودن و بی ارزش بودن دنیا پی می برد که در آنجا فقیر و غنی در کنار هم خوابیده اند و به قبرستان رفتن به منزله کلاس تربیتی و عبرت آموزی است.
5. در مفاتیح الجنان در بحث زیارت قبور مؤمنین به نقل از جامع الاخبار آورده است که ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه های خود می آیند و از بازماندگان خود طلب مهربانی و صدقه می کنند.
برای آگاهی بیشتر ر.ک: مفاتیح الجنان.