سوال :منظور از  زبان قال  چیست؟ همچنین منظور از  زبان حال  چیست؟ این دو با هم چه تفاوتی دارند؟
پاسخ : زبان حال  همان زبان دل است به معنای وضع و حال شخص که از اندیشه و نیت و احوال درونی او حکایت کند,  )فرهنگ فارسی دکتر معین محمد(
و  زبان قال  صرف گفتار و سخن و گویش که حاکی از دل و نیت شخص نباشد.
  از سخنگوی حال پرس نه قال
از زره گر زره طلب نه جوال
) سنایی(
چون سخن از دل برآید بر دل نشیند و این همان زبان حال است.
و چون سخن از دل برنخاسته باشد در امواج هوا گم می شود و تأثیری بر هیچکس ندارد. که این مطلب در شعر به این صورت منعکس گشته است. )جانم فدای آنکه دلش با زبان یکی است( یعنی به آنچه می گوید معتقد است.
در شعر عربی این چنین آمده است:
  اذا السر و الاعلان فی المؤمن استوی
 فقد عز فی الدارین و استوجب الثناء
یعنی: هرگاه پنهان و آشکار بنده مؤمن مساوی باشد در دو جهان عزیر و مستوجب آفرین و ستایش است,  )ر.ک: معراج السعاده, نراقی, ملا احمد, ص 644, انتشارات علمیه اسلامیه(

سوال :بنده در مورد جزیره خضرا کتابهای نجم الثاقب و جزیره خضرا   مصلح غیبی و ... را تا حدودی مطالعه کردم. در یک جا شواهدی دال بر وجود اثبات این جزیره و در جای رد این قضیه وجود دارد. حقیقتاً من مانده ام چه بکنم؟ شما بگوئید این مسائل آخر کدام یک حقیقت دارد.
پاسخ :در مورد زندگی حضرت در مثلث برمودا یا جزیره ی خضراء :
    برخی افراد, به داستان جزیره ی خضراء تمسک کرده اند و آن را بر مثلث برمودا تطبیق کرده اند و بر اساس آن گفته اند که امام عصر)ع( با خانواده و فرزندانشان در این جزیره زندگی می کنند.
    اولاً: مثلث برمودا, منطقه ای است از دریای کارائیب در شرق آمریکا مرکزی که کشور کوبا و هاوانا و دهها جزیره دیگر در نزدیکی آن قرار دارد. در دهه ی پنجاه و شصت قرن بیستم روزنامه ها و مجلات آمریکایی در راستای سیاست های دولت آمریکا, دهها داستان و افسانه پیرامون این مثلث ساختند و آن را منطقه ای اسرارآمیز معرفی کردند که هر موجود زنده ای در این منطقه وارد شود با نیروی ناشناخته ای در کام مرگ فرو خواهد رفت و هر وسیله ای چون هواپیما و کشتی و قایق وارد این منطقه شود توسط نیروی ناشناخته ای منهدم خواهد شد. این داستانها به منظور ایجاد یک پایگاه نظامی مطمئن در نزدیکی کشور کوبا متحد اتحاد جماهیر شوروی در دل قاره آمریکا و پوشش نهادن بر انجام عملیات نظامی و انهدام کشتی ها و هواپیماهای کوبایی بود.
    ثانیاً: داستان جزیره خضرا, یک داستان خیالی و افسانه ای بیش نیست. علامه مجلسی این داستان را جداگانه در نوادر بحار نقل کرده و می نویسد:  چون در کتاب های معتبر بر آن دست نیافتم, آن را در فصلی جداگانه آوردم , )بحارالانوار, ج 25, ص 951(. بررسی گسترده محققین نیز افسانه بودن آن را اثبات می کند. دراین زمینه رجوع کنید به:
    1. جزیره خضرا در ترازوی نقد, علامه جعفر مرتضی عاملی, ترجمه محمد سپهری, مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم .
    2. جزیره خضرا افسانه یا واقعیت, جمعی از نویسندگان, مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم.

سوال :شیطان مرد است یا زن؟
پاسخ :1. از آیات قرآن, تنها این نکته به دست می آید که شیطان از گروه جنیان بوده و به دلیل سرکشی در برابر دستور الهی از جایگاه والایی که در این گروه از موجودات داشت رانده شد:  و اذ قلنا للملائکه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس کان من الجن ففسق عن امر ربه  به یاد آوریدزمانی را که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده کنید. آنها همگی سجده کردند, جز ابلیس - که از جن بود - و از فرمان پروردگارش بیرون شد  )کهف, آیه 05(.
در این آیه شریفه و آیات مشابه دیگر, از نظر مؤنث و مذکر بودن جنس شیطان مشخص نشده است.
2. از آنجا که با توجه به آیه ششم سوره جن که در آن به  رجال من الجن  تعبیر شده فهمیده می شود, طایفه جن نیز دارای مرد و زن می باشند و از طرفی, همه صفات و اسماء نسبت داده شده به شیطان در آیات و روایات مذکر است, و نیز با توجه به این قاعده زبان عربی که صفت و موصوف از جهات بسیاری از جمله در مذکر و مؤنث, لازم است برابر باشند, از این رو می توان استنباط کرد که شیطان از جنس مذکر می باشد. از جمله صفات منسوب به شیطان در قرآن کریم  خناس  و در روایات حارث می باشد  )تفسیر نمونه, آیت الله مکارم, ج 7, ص 35, دارالکتب الاسلامیه(.
3. به نظر می رسد از مجموعه آگاهی های ضروری ما درباره شیطان, دلیل پناهندگی انسان از او به خدا, دلیل خناس بودن وی, نقشه ها, گام ها, دام ها, وسایل گوناگون وسوسه گری او, موانع نفوذ شیطان در انسان و از این دست موضوعات بوده, از این رو شاید بهتر باشد موارد یاد شده را در اولویت مبحث شیطان قرار دهیم. انشاءالله خداوند بزرگ ما را از دام های پنهان این پدیده خطرناک برهاند.

سوال :آیا ابلیس فرزند دارد اگر هست نام یکی را بنویسید؟
پاسخ :1. از جمله آیاتی که بدین موضوع اشاره کرده اند, آیات 05 و 15 سوره مبارک کهف است. در آیات مزبور آمده است:  و اذ قلنا للملائکه اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابلیس کان من الجن ففسق عن امر ربه افتتخذونه و ذریته اولیاء من دونی و هم لکم عدو بئس للظالمین بدلاه ما اشهدتهم خلق السموات والارض...  در این دو آیه شریف, هم به ذریه ابلیس تصریح شده و هم ضمیر جمع در  اشهدتهم  به آنان باز می گردد.
2. این که منظور از ذریه در آیه مزبور فرزندان ابلیس است یا پیروان او میان مفسران اختلاف دیدگاه وجود دارد که اکثر به معنای فرزندان, عده کمی از آنها به معنای پیروان و بالاخره گروه سوم تلفیقی از فرزندان و پیروان گرفته اند )آلوسی, روح المعانی, ج 51,: ص 592(.
ولی با توجه به واژه ذریه که معنای صریح آن فرزندان است و معنای پیروان, مفهوم مجازی آن را تشکیل می دهد دیدگاه اکثر مفسران آن است که ذریه در این آیه شریف به معنای فرزندان است.
3. از آنجا که ابلیس از گروه جنیان بوده و با توجه به این که دسته مزبور از موجودات شبه مادی می باشند, زاد و ولد در آنها امری به نظر بعید نمی آید.
4. چون جنیان از موجودات پنهان از دید ما هستند هرگونه آگاهی ما از آنها به وسیله وحی یا به طور کلی کلمات منقول از معصومین است. در منابع مذکور نامی از فرزندان ابلیس برده نشده است.

سوال :در رجعت اهل بیت تکلیف قبور و بارگاه و زیارت آنها چه می شود؟
پاسخ :اعتقاد به رجعت که به معنای بازگشت گروهی از انسان ها پس از مرگ و پیش از روز رستاخیز است از مسلمات بین امامیه است چنانچه شیخ حر عاملی \الایقاظ من الهجعه[ و مرحوم مظفر \ترجمه بدایه المعارف الهیه فی عقاید الامامیه, ص 733[ دو تن از دانشمندان بزرگ شیعه می فرمایند رجعت از ضروریات مذهب امامیه است و علامه مجلسی \بحارالانوار, ج 35, ص 321[ و علامه طباطبایی )تفسیر المیزان, ج 2, ص 011( می فرمایند:  روایات در این زمینه به حد تواتر و بیش از پانصد حدیث است  و آیت الله ابوالحسن رفیعی بر اثبات رجعت علاوه بر روایات به آیات و ادله عقلی تمسک نموده  )اثبات رجعت, ص 22 - 7(.
لکن نسبت به جزئیات رجعت که آیا مخصوص به مؤمنان است فقط یا انبیاء)ع( یا ائمه)ع( یا بعضی ائمه)ع( در بین روایات اختلافاتی به چشم می خورد. و در رابطه با این که تکلیف قبور و بارگاه چه می شود. در روایاتی که مجموعه آنها را علامه مجلسی در ج 35 بحارالانوار نقل نموده چیزی بیان نشده و به صورت قطعی نمی توان حکم کرد که چه رخ می دهد لکن با توجه به یک نکته می توان در این زمینه مطلبی را حدس زد و نکته این است که احترام و قداستی که ما برای این قبور و بارگاه ها قائل هستیم از جهت مرتبط بودن اینها با صاحبان قبور است و الا نفس آهن و چوب و طلا و نقره هیچ قداستی ندارد. انگشتر و شمشیر و یا سایر وسائل یک شخص بزرگ از آن جهت که مرتبط با آن شخص است قداست پیدا می کند. حال چه آن شخص زنده باشد یا خیر. لهذا می توان حدس قوی زد که این قبور و بارگاه ها در آن زمان از آن جهت که قبلا محل دفن اجساد ائمه بوده باز هم دارای قداست و احترام خواهد بود. چنانچه بیت المقدس ولو الان قبله مسلمین نیست لکن از آن جهت که قبلا قبله مسلمانان بوده دارای قداست است.

سوال :آیا موجودات دیگری غیر از انسان و جنیان در کرات دیگر وجود دارند؟ زیرا خداوند فرموده که انسان و جن را برای عبادت آفریده است و نام موجود دیگری نیامده است؟

پاسخ :1. همچون اصل پدیده حیات, گوناگونی موجودات نیز موضوعی کاملا شناخته شده نبوده و دارای زوایای تاریک فراوانی است. در قرآن کریم تنها به آفرینش انسان و جن و ماده نخستین آنها )الرحمن, 51 - 41, صافات, 11( و نیز تنوع حیات در زمین )لقمان, 01( اشاره شده است.
2. از اشاره مزبور در قرآن کریم چنین فهمیده نمی شود که پیش از آفرینش انسان جاندار دیگری بر روی زمین یا کرات دیگر نبوده است  زیرا نه تاریخ مشخص آفرینش انسان در آن ها معین شده و نه تاریخ دقیق سایر جانداران )محمد تقی جعفری, آفرینش و انسان,ص 401(.
3. دستیابی به هرگونه آگاهی افزون تر در این باره, از طریق استدلال های قطعی دانش بشری امکان پذیراست )همان, ص 501(.

سوال :کسی که سالها مرده است و جسد او هم از بین رفته چرا مردم می روند همانجا که او دفن شده و فاتحه می خوانند و آیا درست است که مرده ها جمعه آزاد هستند؟
پاسخ :در جواب این سؤال به این چند امر توجه بکنید:
1. انسانیت انسان به روح اوست اما بین روح انسان و این بدن که در قبر است ارتباط و پیوندی است و به خاطر این ارتباط و پیوند, بدن مورد توجه روح است و چنین نیست که بین بدن و روح ارتباطی نباشد. پس قبری که بدن در آن است مورد نظر روح است.
2. در آن زمان که انسان زنده است بین روح و بدن ارتباط مخصوصی است, یعنی روح تعلق تدبیری به بدن دارد و تدبیر و اداره بدن در اختیار روح است. به تعبیر دیگر بدن به منزله مرکب روح برای تکامل و سیر معنوی از خاک تا افلاک است. پس از مرگ تعلق تدبیری روح به بدن قطع می شود. اما ارتباط روح و بدن به صورت کاملا منقطع نمی گردد.
3. بدنی که در قبر است و نیز خود قبر یادگار و یادآور روح است و انسان در این محل بهتر می تواند روح مرده را یاد کند. به این خاطر رفتن به قبرستان بهتر است اگرچه فاتحه در خانه نیز رواست و به مرده می رسد. اما براساس روایات هنگام آمدن نزدیکان میت به زیارت او, روح مرده در قبر حاضر می شود و با دیدن آنها شادمان می شود.
4. قبرستان یادآور مرگ است و یاد مرگ از ابزارهای تربیتی است و برای همین به قبرستان رفتن بهتر است وجای دیگر چنین نیست. انسان در قبرستان و دیدن قبور گذشتگان به فانی بودن و بی ارزش بودن دنیا پی می برد که در آنجا فقیر و غنی در کنار هم خوابیده اند و به قبرستان رفتن به منزله کلاس تربیتی و عبرت آموزی است.
5. در مفاتیح الجنان در بحث زیارت قبور مؤمنین به نقل از جامع الاخبار آورده است که ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه های خود می آیند و از بازماندگان خود طلب مهربانی و صدقه می کنند.
برای آگاهی بیشتر ر.ک: مفاتیح الجنان.

سوال :آیا ادیسون که برق را اختراع کرد و خدمت عظیمی به بشر کرده است جایگاه او در آخرت در کجا می تواند باشد با توجه به اینکه غیر مسلمان بوده است؟
پاسخ :در این باره باید به اقسام کافران و چگونگی محاکمه آنها در قیامت توجه شود:
1( کفاری که جاهل قاصرند و نتوانسته اند راه حقیقت و ایمان را - آن چنان که باید - دریابند و از همین رو در کفر خود فرومانده اند. این گروه در قرآن  مرجون لامر الله  معرفی شده اند و بعید نیست نسبت به اعمال صالح خود - در صورتی که با انگیزه های خائنانه همراه نباشد و مثلا بر اساس عواطف پاک انسانی و نوع دوستی باشد - به گونه ای متناسب حالشان پاداش داده شوند. و در صورتی که حق پذیر و دارای قلب سلیم باشند ولی در دنیا به حق دسترسی نداشته اند  در صحنه قیامت حق بر آنها عرضه می شود و پس از اعتراف به این که آنچه به دنبالش بودند همین است چه بسا قابلیت راهیابی به بهشت را نیز پیدا می کند.
2( دسته دیگر معاندان و متکبران حق ستیزند. یعنی کسانی که راه حق برایشان آشکار بوده یا می توانستند به خوبی آن را باز شناسند و ایمان آورند ولی در برابر راه خدا از روی عمد و علم به مبارزه و پیکار برخاسته و بر گمراهی خود تعصب و لجاجت ورزیده اند. این گروه به کلی حسن فاعلی را از دست داده اند و گرفتار چنان ظلم عظیمی گشته اند که هیچ عمل نیکی برایشان سودمند نیست. از این رو قرآن مجید درباره آنان می فرماید:  فلانقیم لهم یوم القیامة وزنا  در قیامت برای آنان میزان سنجش کردار قرار نمی دهیم  کهف, آیه 501(. زیرا وضع آنان بدتر از آن است که این اعمال جزئی برایشان سودمند افتد.

سوال :مشخصات ظاهری امام زمان چیست؟
پاسخ :برخی از ویژگی های ظاهری آن حضرت به قرار زیر برشمرده شده است:
الف( هنگام نمازگزاردن بر پدر بزرگوار خود امام حسن عسکری)ع( بچه ای با صورتی به رنگ میان سیاهی و سفیدی, موهایی پرپشت و کوتاه و دندانهایی با فاصله اندک از سوی مردم دیده شده است.
ب ( پس از آن  در طول غیبت صغری, به صورت جوانی زیباروی, خوش بو, باوقار و نیکوسخن از سوی بینندگان, شناسانده شده است.
ج ( در روایتی دیگر در این باره آمده است: آن حضرت, سبزه گون, راست قامت, خوش اندام, با قدی نه چندان بلند و نه خیلی کوتاه )متوسط( چهارشانه, با سری گرد, گشاده پیشانی, بینی ای با سوراخ های تنگ و وسطی کشیده و بلند, گونه هایی کم گوشت و گشاده با خالی در سمت راست آن و ویژگی های دیگر )محمد صدر, تاریخ الغیبه الصغری, ص 45 - 045(.
د ( به گفته نمایندگان خاص آن حضرت به ویژه محمد بن عثمان, آن حضرت با حفظ ویژگی های یاد شده از حالت خردسالی و نوجوانی, به جوانی برومند و قوی تغییر شکل یافته است.

سوال :آیا حق الناس از شهید بخشیده می شود؟
پاسخ :همچنان که در ردیف سوم پاسخ به پرسش 6 یادآوری شد, بدهکاری که از نمونه های حق الناس به شمار می آید, از شهید بخشوده نمی شود. البته همانگونه که در این روایت گفته شده, کفاره حق الناس )از جمله بدهکاری( مجازات و به کیفر رسیدن شهید نیست بلکه این کفاره تنها پرداختن بدهکاری و به طور کلی, ادای حق الناس می باشد. از این رو با مطلب بیان شده در حدیث یاد شده نمی توان این نتیجه را گرفت که پس با شهادت گناهان شهید بخشوده نشده و او همچنان گرفتار عذاب الهی باقی خواهد ماند. بلکه این دین حتما باید پرداخت شود و همین پرداخت, کفاره گناه او محسوب می شود.