سوال : وضعیت کودکان غیر ممیز و دیوانگان ، و سفیهان در روز قیامت چیست ؟ آیا آنها به بهشت می روند یا جهنم ؟
پاسخ :  به لحاظ عقلی راهی برای کشف و درک وضعیت این دسته از انسان ها وجود ندارد .  قرآن کریم نیز تفصیلا درباره آنان سخن نگفته است .  بلکه اجمالا فرموده است و آخرون مرجون لامراللّه اما یعذبهم و اما یتوب علیهم و اللّه علیم حکیم   توبه / 601 و نیز آیه 99 از سوره نساء بیانگر حکم این افراد است .  از مجموع این آیات به به دست می آید که خداوند بزرگ آنان را مورد عفو و توبه قرار می دهد .  البته گروهی از آنان که قابلیت آن را داشته اند که به نحوی تکلیف به آنها متوجه شود  ومی توانسته اند حریم الهی را نگه دارند اما چنین نکرده اند ، مورد عذاب واقع خواهند شد .
 تفسیر المیزان ج 6 ص 273, طباطبائی - سید محمد حسین

سوال : امروزه علم ثابت کرده است که حوادث طبیعی مانند سیل ، زلزله ، رعد و برق ،باران ، طوفان و نظایر آن همه دارای علل طبیعی شناخته شده اند . پس چگونه قرآن کریم این حوادث و پدیده ها را به خداوند نسبت می دهد ؟
پاسخ :  از آنجا که هر چیزی در این عالم است مستقیما یا غیر مستقیم مخلوق خداوند است ،قرآن کریم  وقوع این گونه حوادث را به خداوند نسبت می دهد .  گرچه در خود قرآن نیزعلل و اسباب واسطه گاه مستند این حوادث دانسته شده است .  هو الذی انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لکم .  به بیان دیگر نباید میان علل طولی و علل عرضی اشتباه کرد .  برای پدید آمدن یک حادثه مجموعه ای از علل و شرایطلازم اند اما کافی نیستند .
 خداوند کریم خالق و آفریننده همه علل واسطه و لازم است و اراده او تمام کننده مجموعه  علتهاست و بدون اراده و چیزی روی نخواهد داد .  از این رو درست است که بگوئیم همه این حوادث را خدا پدید آورده است .  زیرا علل و اسباب آنها را پدید آورده و اراده خود را نیز به آنها افزوده است .  همچنین می توان گفت که این پدیده مستند به علل و اسباب طبیعی خوداند .
 تفسیر المیزان ج 9 ص 491, طباطبائی - سید محمد حسین

سوال : در بعضی از اخبار وارد شده که آتش بر فرزندان حضرت زهرا حرام شده است حتی اگرآنها از مخالفین باشند ) البته بعضی از آنها که ادعای امامت کاذب کند از این حکم استثناء شده است ( . آیا مسئله همینطور است .
پاسخ :  برادر امام رضا ) علیه السلام ( که نامش زید و معروف به ) زید النار ( بود برعلیه مامون قیام کرد و  شکست خورد و مامون او را دستگیر کرد به امام رضا ) علیه السلام ( بخشید و امام رضا به او فرمود  که که منظور پیامبر از اینکه آتش بر ذریه فاطمه حرام است این است که ذریه و فرزندان او که  صلب حسن و حسین و زینب )علیهم السلام( باشند به آتش نمی سوزند .  و ادله قطعی عقلی نیز این مسئله را تایید می کند و احادیثی نیز داریم که خدابهشت را برای  مطیعان و جهنم را برای نافرمانها خلق کرده است ) حال این مخالف هر کس می خواهد باشد ( . بلی شفاعت و غفران مسئله ای جداگانه است و شامل حال همه دوستان فاطمه می شود  واختصاص به فرزندانش ندارد .
 پرسش و پاسخ / ترجمه سید مهدی شمس الدین, کاشف الغطاء - محمد حسین

سوال :آیا پس از قیامت خلقت خداوند پایان می یابد؟
پاسخ :- الف ( اینکه خداوند جهان دیگری خواهد آفرید یانه , دلیل خاصی وجود ندارد .
ب ( باید توجه داشت که حتی نظام موجود هرآینه در حال آفرینش است   زیرا جان هستی معلول است و در حکمت متعالیه ثابت شده است که معلول چیزی جز کار و فعل و ایجاد فاعل نیست و هر گاه فاعل از خلق و ایجاد دست بکشد دیگر فعلی نیست و جهانی وجود ندارد .بنابراین هستی در حال آفرینش مداوم است و خداوند همواره در کار خلق و ایجاد ) کل یوم هو فی شان ( . برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به : 1- اصول فلسفه و روش ریالیسم , ج 3, مقاله نهم شهید مطهری و علامه طباطبایی 2-آموزش فلسفه , ج 2آیت الله مصباح یزدی
 ج ( تداوم حالت زندگی , مرگ و رستاخیز پس از قیامت برای انسان های موجود متصور نیست   بلکه همه انسان ها تا ابد به حیات خود ادامه خواهند داد, برخی در بهشت , برخی درجهنم , برخی نیز از ابتدا وارد جهنم شده و بعد به بهشت می روند عده ای نیزتا ابد در بهشت خواهند ماند  اما اگر خداوند موجودات دیگری بیافریند,ممکن است برای آنها مراحل سه گانه فوق رخ دهد .

سوال :درباره جن و ویژگی های آن توضیح دهید .
پاسخ :جن - چنان چه از مفهوم لغوی این کلمه به دست می آید -موجودی است ناپیدا که وجود آن را قرآن کریم تصدیق کرده و مشخصاتی رانیز برای آن معرفی نموده است از جمله این که : 1- از شعله آتش آفریده شده اند .2- مانند انسان دارای تکلیف و مسوولیت هستند .3- دارای علم وادراک و تشخیص حق از باطل و استدلال می باشند .4- گروهی از آنها مومن و گروهی کافر و دارای افراد خوب و بدند .5- آنها نیز مانند انسان مرگ و میرو تولید نسل دارند .6- همانند انسان در قیامت برانگیخته می شوند و جزای اعمال خود را می بینند .
ولی آنچه که در زبان مردم مرسوم است که آنها راموجوداتی دارای اشکال عجیب و غریب و موذی و مضر به حال انسان وبدخواه او معرفی می کنند که گاهی مزاحم دیگران می شوند, اغلب پایه واساسی ندارد و نه مورد تایید عقل است و نه مورد تایید قرآن . البته ممکن است افرادی از طریق علوم غریبه مانند سحر, جادو و کهانت با بعضی ازافراد جن ارتباط پیدا کنند و آنها را استخدام نمایند  اما چنین افرادی بسیاراندک و انگشت شمارند .اما کارهای آنها با خواندن بعضی از سوره های قرآن مانند : ناس , علق و کافرون و هم چنین با بعضی از دعاهای رسیده ازمعصومین بی اثر می شود.

سوال :قرائت های مختلف ازدین یعنی چه؟ وبا اختلاف فتوای مراجع در بعضی از مسائل چه فرقی دارد؟
پاسخ :قرائت های مختلف از دین از تفکر پلورالیزم دینی در بُعد نظری ناشی میشود. گرایش مذکور چنین میپندارد که اختلاف ادیان ناشی از اختلاف فهمها از دین است. دین به عنوان حقیقت واحد وثابت مختص خداست وهیچ انسانی وحتّی پیامبران را بدان راهی نیست وآنچه در حوزه معرفتی انسان قرار میگیرد تنها برداشت ذهنی وفهم بشری اوست. اختلاف جزئی فقها در برداشت از مدارک فقهی امری است ممکن، لکن آنچه عقلاً ومنطقاً نمیتوان پذیرفت این است که این تغییرات جزئی و روبنایی را مستمسک قرار دهیم وبگوییم چون در این موارد جزئی تبدّل رأی واختلاف در فتوا پیدا شده است، پس بشر هیچ گونه معرفت ثابت ویقینی نمیتواند داشته باشد وتمام علومش دستخوش تغییر وتحول است.
پرسشها وپاسخها,استاد محمد تقی مصباح یزدی

سوال : شیعیان نزاریه چه کسانی بوده اند؟
پاسخ : نزاریه : گروندگان به  حسن صباح  می باشند که وی از مقربان مستنصر بود و پس از مستنصر، برای طرفداری که از نزار می نمود، به حکم مستعلی از مصر اخراج شد. وی به ایران آمده پس از چندی از قلعه ٍِِِِالموت از توابع قزوین سردرآورد. قلعه الموت و چند قلعه دیگر مجاور را تسخیر کرد و به سلطنت پرداخت. در آغاز کار به نزار دعوت کرد و پس از مرگ حسن )سال 815 هجری قمری(  بزرگ امید رود باری  و پس از وی فرزندش  کیا محمد  به شیوه آیین حسن صباح سلطنت کردند و پس از وی فرزندش  حسن علی ذکره السلام  پادشاه چهارم الموتی، روش حسن صباح را که نزاری بود برگردانیده به باطنیه پیوست. تا اینکه هلاکوخان مغول به ایران حمله کرد، وی قلاع اسماعیلیه را فتح نمود و همه اسماعیلیه را از دم شمشیر گذرانید، بنای قلعه را نیز با خاک یکسان ساخت و پس از آن در سال 5521 هجری ، آقاخان محلاتی که از نزاریه بود در ایران به محمد شاه قاجار یاغی شد و در قیامی که در ناحیه کرمان نمود شکست خورده به بمبئی فرار کرد و دعوت باطنی نزاری را به امامت خود منتشر ساخت و دعوتشان تاکنون باقی است و نزاریه فعلاً  آقاخانیه  نامیده می شوند.
شیعه در اسلام   ص17,علامه سید محمد حسین طباطبائی

سوال : شیعیان دروزیه چه کسانی بوده اند؟
پاسخ : دروزیه : طایفه دروزیه که در جبال دروز شامات ساکنند در آغاز کار، پیروان خلفای فاطمیین مصر بودند تا در ایام خلیفه ششم فاطمی به دعوت  نشتگین دروزی  به باطنیه ملحق شدند، دروزیه در  اَلْحاکِمُ باللهِ  که به اعتقاد دیگران کشته شده، متوقف گشته می گویند وی غیبت کرده و به آسمان بالا رفته! و دوباره به میان مردم خواهد برگشت!
شیعه در اسلام   ص27,علامه سید محمد حسین طباطبائی

سوال :درباره فرقه ) بابیه ( توضیح دهید.
پاسخ :بابیه : این فرقه توسط شخصی به نام علی محمد شیرازی متولد 5321 قمری پایه گذاری شد .او که تحت تاثیر شیخ احمد احسایی و سیدکاظم رشتی از شیخیه بود, مدعی شد که همان گونه که رسیدن به خدای تبارک و تعالی جز از طریق رسالت و ولایت ممکن نیست , رسیدن به این مراتب هم جز از طریق واسطه مشکل و غیرممکن است و من همان واسطه کبری هستم و چنان که داخل شدن به خانه جز از آن در جایز نیست ,همچنین داخل شدن در خانه نبوت و ولایت جز از باب روا نیست و من آن باب هستم . اصولا" وجه تسمیه در باب هم از همین ویژگی و طرز فکرمی باشد و از همین جهت است که پیروان وی را ) ) بابی ( ( و مسلکشان را بابیه می گویند .وی کمی بعد مدعی شد که مهدی موعود است و ناجی تشیع. برخی از اصول عقاید او و پیروانش بدین شرح است :
1- وجوب نسخ قرآن و احکام آن .
2- حرمت تعلیم و تعلم و تدریس تمامی کتب و علوم مگرکتاب های باب .
3- حج باطل و منسوخ است.
4- روزه نوزده روز است ازاول طلوع خورشید تا هنگام غروب و عید نوروز جمشیدی ایرانی عید فطراست.
5- ازدواج مشروط به رضا زوجین است و رضایت ولی یا وکیل و یاشهود معتبر نیست.
6- مطهرات : آتش , هوا, آب , خاک و کتاب خداست.
7- طلاق به دست مرد است نه زن.
8- رفع حجاب زن و تساوی حقوق زن و مرد.
9- آزادی ارتباط زنان با مردان بیگانه.
01- حلال بودن رباخواری.
11- حرمت نماز جماعت.
21- حلال بودن موسیقی و تراشیدن ریش
و...
در این باب نگا : تاریخ جامع بهاییت , همان , ص 043 - 96, فصل های سوم تا دهم و فتنه باب اعتضاد السلطنه , توضیحات و مقالات به قلم عبدالحسین نوایی , انتشارات بابک تهران , چاپ دوم , 1531 شمسی ,مجموع کتاب .

سوال :سرنوشت کودکان مسلمان مثل شهید فهمیده و غیر مسلمان چگونه است ؟
پاسخ :براساس روایات , کودکان پس از مرگ به لحاظ محفوظ بودن فطرت اولیه واصلی آنان از انحراف کامل و ضایع نشدن استعداد فطری دروجودشان و به مقتضای هدایتی که در فطرت نهفته است , پس از مرگ و قرارگرفتن در نظام برزخی , در مسیر خاصی که مسیر کمال است می افتند و به سوی لقا رب هدایت می شوند, ) نگا : معاد, استاد محمد شجاعی , شرکت سهامی انتشار, تهران , چاپ اول , 2631, ج 1, ص 613 - 513 ( . اما درمورد حسین فهمیده , اولا" باید گفت سن او را نمی توان سن کودکی گرفت بلکه او دوران کودکی را پشت سرگذاشته و در مرحله نوجوانی قرار داشت ,مرحله ای که عقل آدمی رشد کرده و بهتر می تواند راه خویش را انتخاب کند. ثانیا", شهادت در روایات و آیات ما از جایگاه رفیع و منیعی برخوردار است که علماء و صلحا که عمری در راه علم و عمل صالح کوشش کرده اند درآرزوی آنند . شهادت مقامی است که حسین فهمیده در صورت زنده بودن وصالح بودن و عمل نیک انجام دادن در دوران بزرگی خود به راحتی نمی توانست آن را به دست آورد اگر نگوییم که رسیدن به آن مقام نزدیک به محال بود .